توضیح المناسک (مرتضوی لنگرودی)کتاب « توضیح المناسک» اثر آية الله سید محمد حسن مرتضوی لنگرودی، با موضوع فقه فتوایی در مسائل حج می باشد، سعى شده در اين رساله جنبه احتياطى مسائل بيشتر ملاحظه شود چنانچه روش شیخ اعظم انصاری قدس سره در تنظيم مناسك بوده است. ۱ - درباره مؤلفسید محمدحسن مرتضوی لنگرودی در ۲۳ صفر ۱۳۵۰ ه. ق در نجف اشرف و در جوار بارگاه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در خانواده علم و فضيلت به دنيا آمد و ملقب به عبدالامير گشت. حضرت آیة الله لنگرودی در آن شهر مقدس به فراگيرى قرآن مشغول شد تا در سال ۱۳۶۱ ه. ق به همراه پدرش رهسپار ایران گرديد و در تهران اقامت گزيدند. پس از سپرى شدن مقدمات علوم دينى به فراگيرى فقه و اصول و معقول پرداختند. چنان كه كتابهاى رسائل و مکاسب و کفایه را از بزرگانى مانند پدر معظم‌شان و حضرات آيات شهرستانی و جاپلاقی ، حكيم متأله محی الدین قمشه‌ای ( شرح منظومه سبزواری )، علاّمه میرزا ابوالحسن شعرانی ( شرح اشارات ، هیئت فارسى و شرح چغمینی ) فراگرفتند. درسال ۱۳۷۳ ه. ق پس از فراغت از سطوح عالى حوزه علمیه تهران به همراه پدر به قم مهاجرت كردند. و شركت فعال در جلسات درسى آيات عظام قم داشتند همچون، مرحوم بروجردی ( كتاب صلاة ، خمس ، قضا و طهارت به مدت هشت سال)، والد معظم( يك دوره اصول)، امام خمینی ( اصول)، آقای گلپایگانی ( حج)، محقق داماد ( طهارت و صلاة)، حاج میرزا هاشم آملی ( اصول و معاملات)، مرحوم اراکی ( خارج اصول) و علامه طباطبائی ( اسفار ، شفاء بو على، تفسیر ) قدس سرهم الشريف. تأسيس و اداره دو مدرسه علوم دينى و اقامه نماز جماعت در مسجد سلماسی ( بيش از سى سال) از خدمات فرهنگى- دينى ايشان است. ۲ - درباره كتاب حج و زيارت بيت اللّٰه الحرام و انجام مناسك آن از شعائر اسلام و يكى از اركان پنج گانه است كه اسلام بر آنها نهاده شده; و از ضروريات دين به شمار رفته، هرگاه مستطيع عمداً حج را ترك كند با اعتراف به واجب بودن آن گناه بزرگ مرتكب شده; و هرگاه آن را انکار كند در صورتى‌كه انكار حج برگردد به انکار رسالت رسول اکرم صلی الله علیه و آله کافر و نجس است; در قرآن مجيد و روايات رسول اكرم‌صلى الله عليه وآله و ائمه معصومین‌علیهم السلام تأكيدات زيادى به رفتن حج شده كه از حوصله اين متن خارج است فقط به يك آيه شريفه و يك روايت بسنده مى‌شود; خداوند متعال در قرآن مجيد فرموده: لله عَلَى النّاسِ حَج الْبَيتِ مَنِ اسْتَطاعَ اِلَيهِ سَبيلاً و مَنْ كَفَرَ فَإن الله غَني عَنِ الْعٰالَمين . شیخ کلینی رحمه الله در كافى به سند معتبر از حضرت امام صادق علیه السلام روايت كرده: « هركس از دنيا برود و حجة الاسلام را بجا نياورده باشد بدون اين كه او را حاجتى ضرورى بوده; يا اين كه به جهت بيمار شدن از آن بازمانده; يا اين كه پادشاهى از رفتن آن جلوگيرى كرده; چنين شخصى در حال مردن به آئين يهوديان يا نصرانيان از دنيا خواهد رفت». بنابر اين لازم است مسلمانان نسبت به اين واجب بزرگ عنايت مخصوص داشته باشند و كسانى‌كه داراى شرايط آن هستند در اولين فرصت اقدام كنند و در كنگره عظيم اسلامى شركت كنند و از بركات و فيوضات دنيايى و آخرتى آن بهرمند گردند. از اين روست كه مؤلف محترم اين كتاب را تنظيم نمودند. ۲.۱ - قول مؤلفايشان در مورد اين كتاب مى نويسد: چون مناسكى كه حوزه نمايندگى ولی فقیه در امور حج و زیارت به چاپ رسانده و در اختیار حجاج بيت اللّٰه الحرام زاده اللّٰه شرفاً و عزاً قرار داده از بهترين مناسک موجود است از نظر جامعيت مسائل و كثرت فروع و در بردارنده استفتائات مكررى كه در آن مطرح شده و محل ابتلاء حجاج گرامى است و از آن گذشته رساله مطرح انظار و توجه مراجع تقليد گذشته و حال قرار گرفته; شايسته بود مورد نظر و توجه قرار گيرد. له الحمد توفيق ربانى نصيب گرديد مسائل و فروعى كه در آن رساله شريفه آمده مورد بررسى قرار گرفت و با تغيير بعضى عبارات و اسقاط متن استفتائات و سؤالات و بعض مسائل تكرارى، در اين رساله آمده بنابر اين رساله توضيح المناسك نمودى از آن رساله و مواد اكثر مسائل آن، از آن رساله مباركه اقتباس شده. ناگفته نماند سعى شده در اين رساله جنبه احتياطى مسائل بيشتر ملاحظه شود چنانچه روش شیخ اعظم انصاری قدس سره در تنظيم مناسك بوده براى اين كه ممكن است بعضى در طول عمر فقط يك بار توفيق تشرف نصيبشان شود و مراعات نكردن احتیاط با اختلاف نظر فقهاء چه بسا براى حاج مشكلاتى پيش آورد. به هرحال در مواردى‌كه در اين رساله احتياطات واجبى شده به لحاظ اهميتى كه دارند تا مى‌شود به آنها عمل شود ولى مى‌توان به مجتهد ديگرى مراجعه شود; با مراعات الأعلم فالأعلم على الأحوط. [۳]
توضیح المناسک، سيد محمد حسن مرتضوى لنگرودى، ج۱، ص۸ .
۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |